Wünsdorf Hilal Kampı ve Avrupa'nın ilk Camii

Birinci Dünya savaşında Almanlar tarafından alınan esirlerin sadece müslüman olanları bu kampa yerleştiriliyordu. Fransız, İngiliz gibi hıristiyan olan esirler ise Reinberg’de bir başka kampta tutuyorlardı. Müslüman esirlerin tutulduğu HİLAL KAMPTA 28 metre yükseklikte minaresi ile Osmanlı Camileri mimari stilinde çok güzel ve geniş kubbesi olan gösterişli bir cami (resimlerde görüldüğü gibi) yapılmıştı. Ahşap fakat çok güzel bir cami idi. Bu kampın yakınlarında esirlerden ölenler için bir İslam mezarlığı da vardı. Müslüman esirler marangozluk, terzilik gibi işler yaparak Almanlar için çalışıyorlardı.

İngiliz sömürgelerine ait ülkelerden İngilizler adına savaşan müslüman esirler de vardı. Hatta İngilizlerin “Almanlar İstanbul’u alıp Halifenizi esir aldılar, biz Halifenizi kurtaracağız“ gibi propagandalara inanarak gönüllü asker olup, esir düşmüş müslümanlardı.

Kamptaki camide esirler, rahatlıkla namaz kılıyorlar ve dini törenler yaparlardı. Bu törenlere Almanlardan bir takım insanlar da katılıyorlardı. Resimlerde de görüldüğü gibi Almanlarla içiçe olabiliyorlardı. Halen günümüzde kampın giriş tarafındaki caddenin adı Moschee Str. (Cami Sokağı) adı korunmaktadır. Türk Osmanlı mimari stili ile yapılmış çok güzel cami yıkılma tehlikesi geçirdiğinden 1924-1926 yıllarında kapatılmış olup, 1933 yılında ise yıkılmıştır.

Kaynağını hatırlamıyorum ama bir yerde okumuştum Almanlar, resmen yazılı olarak TC yetkililerine müracaat ederek Türkiye’nin camiye sahip çıkmalarını istemişler. Türk yetkililer oralı olmamış. Hatta Alman yetkilileri makamları, caminin korunma konusunu ikinci kez gündeme getirmelerine rağmen cevap alamadıkları da iddialar arasındadır. Bu rivayetin doğru olma ihtimali büyüktür; zira o dönemde Türkiye’de binlerce cami amaçları dışında kullanan, satan bir zihniyet mevcuttu. O zihniyetin Berlin’deki bir cami ile ilgilenmeleri beklenemezdi. Kampta El-Cihad adıyla bir dergi çıkarırlar. Savaşı kaybeden, İslam dünyasında etkin olma arzusunda olan Almanya, derginin ilk sayısı 15.000 adet çıkarıldı. Fakat pek etkili olmadığından kısa zaman sonra kapatıldı. 1920’li yıllarda başta Türkiye (daha önce sözünü ettiğimiz öğrenciler, meslek eğitimcileri, işçiler vs), İran, Afgan gibi milletlerden Berlin’de 10.000 den fazla müslüman yaşıyordu. Ve bu sayı giderek artıyordu.

Daha sonra askeri talim alanı olarak kullanılan kamp yerinde esirlerin çamaşır yıkadıkları taştan oyulmuş çamaşır taşı gibi kalıntılar ve kampta ölen esirler için tahsis edilmiş mezarlar bulunmaktadır.

Safahat’ın beşinci kitabındaki Berlin Hatıraları adlı şiirin yazılışına ilham kaynağı olan önemli yerlerden biri de Berlin yakınlarında bulunan Wünsdorf’daki esir kampıdır. İslam dünyasından İnsan Manzaraları esir kampı gözlemlerinden hareketle yazılmıştır. Tamamı Müslüman ülkelerden toplanıp Rus, İngiliz ve Fransızların Almanlara karşı savaşmak üzere cephenin önüne yerleştirdikleri bu insanlar, kendilerine yapılan bir propaganda ile büyük bir fedakarlık örneği göstererek hayatları ve özgürlükleri pahasına savaşıyorlardı… Cahil ve Yoksul bırakılan bu insanlara “Almanlar İstanbul’u işgal etti. Halifenizi esir aldı. Biz halifenizi kurtarmak için savaşıyoruz. Bu savaş halifenizi kurtarma savaşıdır” diye kandırmışlar, ölüme gönderilmişlerdir. Wünsdorf’taki Müslüman esirlere, savaşın kiminle, kimler arasında olduğu anlatılacak, gerçeğin bilinmesi sağlanacaktı. Akif bu görevi yerine getirmek için Wünsdorf’a gidiyor, orada Alman - Osmanlı ittifakının dostluk nişanesi olarak yaptırılan camide müslüman esirlere güvenilir bir ağızdan gerçeği anlatıyordu. Esir kampı izlenimleri Akif’i çok etkiler. Berlin'deki bir kahve de savaşta ölen çocuğuna ağlayan bir anneye hak verirken Akif esir kampında gördüğü manzaranın etkisindedir. Afrika’dan ve Asya’dan toplanıp efendileri tarafından cephenin önüne sürülen, sonra da esir düşüp Almanların Hilal adını verdikleri kampta toplanan Müslümanlar için bakınız ne diyor:

"Hesaba katmıyorum şimdilik bizim yakada Sönen ocakları; Lakin zavallı Afrika’da Yüzelli bin kadının tütmüyor bugün bacası. Ne körpeoğlu denilmiş, ne ihtiyar kocası, Tutup tutup getirilmiş Fransız askerine. Siperlik etmek için saff-ı harbin önlerine."

Berlin Hatıralarında cehaletin ve hürriyetsizliğin yol açtığı esaret anlatılır. Esir kampındaki bu Müslümanlar cahil bırakılmamış olsalardı bu kadar kolay kandırılıp cepheye sürülmezdi. Efendileri önce bu insanların özgürlüklerini almışlar, sonra cahil bırakıp kendi emellerine uygun hale getirmişler, zamanı gelince de cephenin önüne sürmüşlerdir. Akif Safahat ta “cehalet denilen yüz karasından” kurtulmayı bu sebeple sık sık dile getirir.